Dù ở bất kỳ giai đoạn nào trong sự nghiệp, nhà lãnh đạo cũng đều đối mặt với những câu hỏi lớn như: làm thế nào để trở thành một nhà lãnh đạo có ảnh hưởng, tạo ra sự khác biệt to lớn và tích cực tới doanh nghiệp? Làm thế nào để xây dựng một đội ngũ nhân sự đồng lòng, sẵn sàng vượt qua mọi thử thách chông gai?
Câu trả lời cho những thách thức này nằm ở phong cách lãnh đạo của từng người. Thực tế, chất lượng của phong cách lãnh đạo được phản ánh rõ ràng nhất qua hiệu suất của cá nhân và tổ chức. Tìm ra một phong cách lãnh đạo phù hợp sẽ giúp nhà lãnh đạo đạt được những mục tiêu đề ra, đồng thời tạo ra môi trường làm việc hiệu quả và gắn kết.
Vậy phong cách lãnh đạo là gì? Nó ảnh hưởng như thế nào đến cá nhân và tổ chức? Có những kiểu phong cách lãnh đạo nào? Làm thế nào để xác định phong cách phù hợp với bản thân? – Tất cả những câu hỏi này sẽ được tìm hiểu và giải đáp trong bài viết ngày hôm nay.
Phong cách lãnh đạo là gì?
Phong cách lãnh đạo là cách thức một người lãnh đạo giao tiếp, tương tác và định hướng cho cấp dưới của mình trong tổ chức hoặc nhóm làm việc. Nó không chỉ thể hiện qua việc ra quyết định, giải quyết vấn đề và tạo động lực cho nhân viên, mà còn thể hiện qua cách xây dựng mối quan hệ, thể hiện giá trị và niềm tin của nhà lãnh đạo.
Tại sao cần tìm phong cách lãnh đạo phù hợp?
Quản trị hiệu quả phụ thuộc rất nhiều vào việc áp dụng đúng phong cách lãnh đạo phù hợp với tình huống. Một nhà lãnh đạo cần có khả năng linh hoạt trong áp dụng các phong cách lãnh đạo khác nhau. Ví dụ, trong tình huống khẩn cấp, họ cần ra quyết định nhanh chóng; trong khi đó, trong một số trường hợp khác, việc trao quyền cho cấp dưới là cần thiết.
Một nghiên cứu của tạp chí Harvard Business Review cho thấy phong cách lãnh đạo của một người quản lý có thể ảnh hưởng đến lợi nhuận công ty lên đến 30%. Do đó, việc hiểu rõ phong cách lãnh đạo của bản thân là vô cùng quan trọng.
Ngoài ra, việc hiểu rõ phong cách lãnh đạo và linh hoạt thích ứng với những thay đổi của hoàn cảnh có thể mang lại những lợi ích:
Tăng cường sự tự nhận thức
- Tìm ra phong cách lãnh đạo phù hợp giúp cá nhân hiểu rõ hơn về chính mình, từ đó nâng cao khả năng tự nhận thức về điểm mạnh, điểm yếu và giá trị bản thân. Điều này sẽ giúp họ lãnh đạo hiệu quả hơn.
Phát huy tối đa khả năng lãnh đạo
- Phong cách lãnh đạo phù hợp với tính cách, quan điểm, và môi trường làm việc của mỗi cá nhân sẽ giúp họ phát huy tối đa khả năng lãnh đạo và cảm thấy tự tin, thoải mái khi thể hiện vai trò của mình.
Tạo ra môi trường làm việc hiệu quả hơn
- Một nhà lãnh đạo hiểu rõ phong cách lãnh đạo của mình sẽ tạo ra môi trường làm việc tích cực, nơi nhân viên cảm thấy được tôn trọng và tin tưởng. Điều này sẽ giúp tăng cường sự cam kết của nhân viên đối với công việc của họ.
Ví dụ, Steve Jobs là một nhà lãnh đạo có phong cách lãnh đạo rõ ràng và linh hoạt. Ông có thể là một nhà lãnh đạo độc đoán trong một số tình huống, nhưng ông cũng có thể là một nhà lãnh đạo dân chủ trong những tình huống khác. Chính nhờ khả năng hiểu rõ phong cách lãnh đạo của mình và linh hoạt thích ứng với những thay đổi trong hoàn cảnh, Steve Jobs đã dẫn dắt Apple trở thành một trong những công ty thành công nhất thế giới.
5 phong cách lãnh đạo phổ biến
Có nhiều phương pháp để phân loại phong cách lãnh đạo, nhưng phổ biến nhất là phân loại dựa trên mức độ tập trung quyền lực của nhà lãnh đạo. Theo cách này, chúng ta có thể chia phong cách lãnh đạo thành 5 loại chính, đó là:
1/ Lãnh đạo Chuyên quyền (Autocratic leadership)
Lãnh đạo chuyên quyền (Autocratic leadership) là một phong cách lãnh đạo trong đó nhà lãnh đạo nắm giữ toàn bộ quyền lực.
Đặc điểm của phong cách lãnh đạo độc đoán:
- Nắm giữ toàn bộ quyền lực: Nhà lãnh đạo có toàn quyền quyết định về mọi vấn đề của tổ chức, từ mục tiêu, chiến lược đến cách thức thực hiện. Cấp dưới không có quyền tham gia vào quá trình ra quyết định.
- Đưa ra quyết định một cách độc đoán: Nhà lãnh đạo đưa ra quyết định một cách chủ quan, không cần tham khảo ý kiến của cấp dưới.
- Có xu hướng kiểm soát chặt chẽ: Nhà lãnh đạo có xu hướng kiểm soát chặt chẽ công việc của cấp dưới, từ cách thức thực hiện đến kết quả đạt được.
| Ưu điểm | Nhược điểm |
| Hiệu quả trong các tình huống khẩn cấp, cần đưa ra quyết định nhanh chóng và kịp thời, giúp tổ chức ứng phó với tình huống một cách tốt nhất.Hiệu quả trong việc đạt được mục tiêu ngắn hạn. Nhà lãnh đạo có thể tập trung tất cả nguồn lực và nỗ lực của tổ chức để đạt được mục tiêu ngắn hạn. | Gây bất mãn cho nhân viên: Phong cách lãnh đạo chuyên quyền có thể khiến nhân viên cảm thấy không được tôn trọng và không có cơ hội phát triển. Gây ra sự lãng phí nguồn lực: Nhà lãnh đạo chuyên quyền có xu hướng đưa ra quyết định một cách chủ quan, không dựa trên sự tham khảo ý kiến của cấp dưới. Điều này có thể dẫn đến những quyết định sai lầm, gây lãng phí nguồn lực của |
2/ Lãnh đạo Dân chủ (Democratic leadership)
Lãnh đạo dân chủ (Democratic leadership) là một phong cách lãnh đạo trong đó nhà lãnh đạo trao quyền cho cấp dưới tham gia vào quá trình ra quyết định. Phong cách này thường có hiệu quả trong việc xây dựng sự đồng thuận và cam kết của nhân viên.
Đặc điểm của phong cách lãnh đạo dân chủ:
- Trao quyền cho cấp dưới tham gia vào quá trình ra quyết định: Nhà lãnh đạo khuyến khích cấp dưới tham gia vào quá trình ra quyết định, từ việc xác định vấn đề, đề xuất giải pháp đến lựa chọn giải pháp tối ưu.
- Thường xuyên lắng nghe ý kiến của cấp dưới: Nhà lãnh đạo dân chủ lắng nghe ý kiến của cấp dưới một cách cởi mở và tôn trọng.
- Luôn giải thích lý do của quyết định: Nhà lãnh đạo dân chủ giải thích lý do của quyết định cho cấp dưới, giúp cấp dưới hiểu và đồng thuận với quyết định đó.
| Ưu điểm | Nhược điểm |
| Tăng cường sự đồng thuận và cam kết của nhân viên: Phong cách lãnh đạo dân chủ giúp xây dựng sự đồng thuận và cam kết của nhân viên đối với các quyết định của tổ chức. Tăng cường sự sáng tạo và đổi mới: Phong cách lãnh đạo dân chủ khuyến khích nhân viên sáng tạo và đổi mới với ý tưởng và giải pháp của riêng họ.Tăng cường sự hài lòng trong công việc: Với sự tôn trọng và được trao quyền, Phong cách lãnh đạo dân chủ giúp tăng cường sự hài lòng trong công việc của cấp dưới. | Dễ chậm trễ trong việc ra quyết định: Việc nhà lãnh đạo cần phải lắng nghe ý kiến của cấp dưới và giải quyết các bất đồng trước khi đưa ra quyết định dễ dẫn đến sự chậm trễ trong việc ra giải pháp cho những tình huống cấp bách.Khó khăn trong việc kiểm soát: Để nhân viên nắm quá nhiều quyền tự chủ trong công việc có thể khiến nhà lãnh đạo khó kiểm soát tiến trình, tốc độ hay tình trạng công việc của cấp dưới. |
3/ Lãnh đạo Ủy quyền (Laissez-faire leadership)
Phong cách lãnh đạo ủy quyền (Laissez-faire leadership) là một phong cách lãnh đạo trong đó nhà lãnh đạo trao quyền tối đa cho cấp dưới và ít can thiệp vào công việc của họ. Phong cách lãnh đạo này thường phát huy tốt sự sáng tạo và trách nhiệm của nhân viên.
Đặc điểm của phong cách lãnh đạo ủy quyền: Nhà lãnh đạo ủy quyền trao cho cấp dưới quyền tự chủ hoàn toàn trong việc ra quyết định, thực hiện công việc và giải quyết vấn đề. Nhà lãnh đạo sẽ chỉ can thiệp khi cần thiết.
| Ưu điểm | Nhược điểm |
| Tăng cường sự đồng thuận và cam kết của nhân viên: Phong cách lãnh đạo dân chủ giúp xây dựng sự đồng thuận và cam kết của nhân viên đối với các quyết định của tổ chức. Tăng cường sự sáng tạo và đổi mới: Phong cách lãnh đạo dân chủ khuyến khích nhân viên sáng tạo và đổi mới với ý tưởng và giải pháp của riêng họ.Tăng cường sự hài lòng trong công việc: Với sự tôn trọng và được trao quyền, Phong cách lãnh đạo dân chủ giúp tăng cường sự hài lòng trong công việc của cấp dưới. | Dễ chậm trễ trong việc ra quyết định: Việc nhà lãnh đạo cần phải lắng nghe ý kiến của cấp dưới và giải quyết các bất đồng trước khi đưa ra quyết định dễ dẫn đến sự chậm trễ trong việc ra giải pháp cho những tình huống cấp bách.Khó khăn trong việc kiểm soát: Để nhân viên nắm quá nhiều quyền tự chủ trong công việc có thể khiến nhà lãnh đạo khó kiểm soát tiến trình, tốc độ hay tình trạng công việc của cấp dưới. |
4/ Lãnh đạo Giao dịch (Transactional leadership)
Lãnh đạo giao dịch (Transactional leadership) là một phong cách lãnh đạo trong đó nhà lãnh đạo sử dụng phần thưởng và hình phạt để thúc đẩy cấp dưới đạt được mục tiêu.
Đặc điểm của phong cách lãnh đạo giao dịch:
- Sử dụng phần thưởng: Nhà lãnh đạo sử dụng phần thưởng, ví dụ như tiền lương, khen thưởng, thăng chức, để thúc đẩy cấp dưới đạt được mục tiêu.
- Sử dụng hình phạt: Nhà lãnh đạo sử dụng hình phạt, ví dụ như khiển trách, sa thải, để ngăn cấp dưới không đạt được mục tiêu.
| Ưu điểm | Nhược điểm |
| Hiệu quả trong việc đạt được mục tiêu ngắn hạn: Phong cách lãnh đạo giao dịch hiệu quả trong việc đạt được mục tiêu ngắn hạn, như hoàn thành dự án, đạt chỉ tiêu doanh số, hoặc đáp ứng các yêu cầu của khách hàng.Dễ dàng áp dụng: Phong cách lãnh đạo giao dịch là một phong cách lãnh đạo dễ dàng áp dụng, không đòi hỏi nhà lãnh đạo có những kỹ năng và phẩm chất đặc biệt. | Không hiệu quả trong việc đạt được mục tiêu dài hạn: Phong cách lãnh đạo giao dịch có thể không hiệu quả trong việc đạt được mục tiêu dài hạn, vì cấp dưới có thể chỉ tập trung vào việc đạt được phần thưởng ngắn hạn mà không quan tâm đến chiến lược lâu dài của tổ chức. |
5/ Lãnh đạo Huấn luyện (Coaching leadership)
Lãnh đạo huấn luyện (Coaching leadership) là phong cách lãnh đạo tập trung vào việc phát triển và hỗ trợ nhân viên để họ đạt được tiềm năng tối đa của mình. Trong mô hình này, người lãnh đạo không chỉ là người quyết định và hướng dẫn, mà còn là người hỗ trợ, tạo điều kiện cho sự phát triển cá nhân của nhân viên.
Đặc điểm của phong cách lãnh đạo huấn luyện:
- Tập trung vào sự phát triển của nhân viên: Nhà lãnh đạo theo phong cách huấn luyện coi sự phát triển của nhân viên là một ưu tiên hàng đầu. Họ giúp nhân viên xác định mục tiêu và phát triển kỹ năng và kiến thức cần thiết để đạt được mục tiêu đó.
- Sử dụng kỹ năng hỏi và lắng nghe chủ động: Nhà lãnh đạo lắng nghe chủ động và đặt câu hỏi mở để hiểu rõ nhu cầu và mong muốn của nhân viên. Điều này giúp nhà lãnh đạo xây dựng mối quan hệ tin cậy với nhân viên và tạo điều kiện cho sự phát triển của nhân viên.
- Khuyến khích nhân viên tự học hỏi và phát triển: Tạo môi trường học tập tích cực và cung cấp tài nguyên học tập cho nhân viên. Họ cũng khuyến khích nhân viên tự suy nghĩ và giải quyết vấn đề.
- Tập trung vào nuôi dưỡng tiềm năng: Lãnh đạo theo phong cách huấn luyện tập trung vào việc phát hiện và phát triển tiềm năng tiềm ẩn trong mỗi nhân viên, giúp họ nắm bắt cơ hội và vượt qua thách thức.
| Ưu điểm | Nhược điểm |
| Hiệu quả trong việc phát triển nhân viên: Phong cách lãnh đạo huấn luyện hiệu quả trong việc phát triển nhân viên, giúp nhân viên nâng cao kỹ năng và kiến thức, từ đó cải thiện hiệu suất công việc và đóng góp cho sự phát triển của tổ chức.Khuyến khích sự sáng tạo: Tạo động lực cho sự sáng tạo và tự do, nâng cao tư duy của nhân viên trong việc giải quyết vấn đề, nâng cao khả năng đưa ra các giải pháp mới và đổi mới.Tạo ra môi trường làm việc tích cực: Phong cách lãnh đạo huấn luyện giúp tạo ra môi trường làm việc tích cực, giúp nhân viên cảm thấy được trân trọng, hỗ trợ và khuyến khích. | Yêu cầu nhà lãnh đạo có kỹ năng và thời gian: Phong cách lãnh đạo huấn luyện đòi hỏi nhà lãnh đạo có kỹ năng đào tạo và huấn luyện, cũng như có thời gian để hỗ trợ cấp dưới.Có thể không hiệu quả trong những tình huống cấp bách: Phong cách lãnh đạo huấn luyện có thể không hiệu quả trong những tình huống cấp bách, vì cần có thời gian để phát triển kỹ năng và kiến thức của cấp dưới. |
Bạn đang muốn trở thành một nhà lãnh đạo khai vấn hiệu quả? Bạn muốn phát triển kỹ năng lãnh đạo huấn luyện để tối ưu hóa tiềm năng nhân viên, xây dựng đội nhóm gắn kết, và áp dụng coaching trong cuộc sống cá nhân? Nếu vậy, chương trình “Leader as Coach” của Coach for Life dành cho bạn! Chương trình được thiết kế dành riêng cho các nhà lãnh đạo ở mọi cấp độ, giúp bạn phát triển các kỹ năng cần thiết để thành công trong vai trò của mình. Với Leader as Coach, bạn sẽ được trang bị đầy đủ công cụ và phương pháp cần thiết để trở thành một nhà lãnh đạo tỉnh thức trong thế giới VUCA đầy biến động ngày nay.
Phong cách lãnh đạo nào là tốt nhất cho năm 2024?
Không có phong cách lãnh đạo nào được coi là tuyệt đối tốt nhất, vì hiệu quả của mỗi phong cách còn phụ thuộc vào môi trường làm việc, đội ngũ, mục tiêu cụ thể, tình trạng cụ thể của mỗi tổ chức. Để biết phong cách lãnh đạo nào phù hợp với bản thân, nhà lãnh đạo có thể thực hiện các bước sau:
- Tự Nhận Thức Bản Thân: Hiểu rõ về bản thân, nhận ra những giá trị, kỹ năng, và ưu điểm cá nhân.
- Đánh Giá Tình Huống: Xem xét môi trường làm việc hiện tại, yêu cầu công việc, và đội ngũ để xác định phong cách lãnh đạo nào có thể phù hợp nhất.
- Lắng Nghe Phản Hồi: Nhà lãnh đạo có thể nhờ người khác, chẳng hạn như đồng nghiệp, cấp trên, hoặc bạn bè, đánh giá bạn dựa trên các phong cách lãnh đạo khác nhau.
- Tham Gia Các Chương trình Đào Tạo: Các khóa học lãnh đạo có thể giúp nhà lãnh đạo hiểu rõ hơn về các phong cách lãnh đạo và xác định phong cách phù hợp với mình.
- Sẵn Sàng Học Hỏi và Điều Chỉnh: Luôn sẵn lòng học hỏi và điều chỉnh phong cách lãnh đạo dựa trên trải nghiệm và phản hồi từ đội ngũ và môi trường làm việc.
- Ngoài ra, điều quan trọng cần nhớ là nhà lãnh đạo có thể sử dụng các phong cách lãnh đạo khác nhau một cách linh hoạt. Ví dụ, sử dụng phong cách độc đoán trong một số tình huống cần đưa ra quyết định nhanh chóng và cần thiết; hay sử dụng phong cách dân chủ khi cần khuyến khích sự tham gia của nhân viên.
Tạm kết
Phong cách lãnh đạo không chỉ là một bộ quy tắc hay công thức cứng nhắc, mà là công cụ hỗ trợ nhà lãnh đạo đáp ứng linh hoạt đối với mọi tình huống. Nhà lãnh đạo tài ba là những người có khả năng đổi mới, thích ứng, và đồng hành cùng đội ngũ trên hành trình phát triển, tạo nên sự gắn kết và đồng lòng trong tổ chức.
Nguồn: Coach for Life
